Эрталаб расмларимни томоша қилиб туриб, беихтиёр кулиб юбордим. Унда ёнимда илжайиб турган бир йигит — Шокиржонни кўриб қолдим-да. У ҳамкасбим бўлади. Қадрдон дўстларимдан.

Шокиржонни ҳамма «Эшон бобо», дейди. Ўзи ростдан ҳам эшонлардан, диний таълим бўйича ҳам олий маълумотга эга.

Шу дўстимиз жуда сердиққат, қўнимсиз, лекин жуда хушчақчақ одам. Афандидан бир туки кам эмас. Лекин салгина гуппилиги бор. Дангасаликдан ҳам қисмаган: ишёқмаслиги тутса, миллион сўм пул бериб ҳам жойидан жилдириб бўлмайди. Лекин агар у топган гапларни қизиқчи Ҳожибой Тожибоев эшитса, дунёда тенги йўқ репертуарга эга бўларди раҳматли...

Эшон бобо  ўтакетган «содда» ҳам эди: шанба, якшанба кунлари ҳамма қатори уйида дам оларди. Душанба куни эса, кечга яқин раҳбаримизнинг олдига ишдан рухсат сўраб кирарди. Худонинг берган душанбаси шу аҳвол:

— Устоз, — дерди ташвишли қиёфага кириб. — Менга рухсат беринг! Самарқандга — уйимга бориб келмоқчи эдим...

Рухсат беравериб, безор бўлиб кетган бўлса-да, раҳбаримиз Эшон бобонинг раъйига қарарди. Лекин ҳар сафар андак ранжиб, сўрарди:

— Эшон бобо, шанба, якшанба дам олиб, уйда бекор ётасиз. Жума кунлари тушдан сўнг йўлга чиқсангиз, шу дам олиш кунлари бемалол бориб кела оласиз-ку уйингизга! Рухсат сўрашга ҳам ҳожат қолмайди, дам олиш кунларидан ҳам унумли фойдаланасиз. Нега келиб-келиб, душанбада рухсат сўрайсиз доим? Иш кўпайиб ётганда бир кишининг йўқлигиям қийин, биласиз-ку?!

Эшон бобо  «содда»лик қилади:

— Бу охиргиси, устоз...

Хуллас, Эшон бобо душанбада рухсат олади, сешанбада Самарқандга кетади. Чоршанба, пайшанба кунлари қишлоғида бўлади. Жума куни қайтади ва чарчагани сабабли, ишга эмас, тўғри пойтахтдаги ижара уйига келади. Қарабсизки, бир ҳафта ишга чиқмасдан, дам олади ҳисоб.

…Раҳбар «Бу охиргиси», деган гапни эшитиб, кулгиси қистайди:

— Уйингизга нима учун боряпсиз ўзи, Эшон бобо ?

— Устоз! — дейди дўстимиз. — Эртага чоршанба куни кенжа опамни узатяпмиз. Тўйга боряпман.

— У-у-у! — дейди раҳбар жавоб беришга арзийдиган сабаб борлигини англаб, ўзини ноқулай ҳис қила бошлайди. — Яхши-ку. Тўй бўлса майли. Боринг! Ҳаммани тўйларга етказсин!

— Айтганингиз келсин!

— Унда, демак, чоршанбада тўйни ўтказиб, пайшанба куни ишга чиқасизми?

— Йўқ-да, устоз...

— Ие, нега энди? Бор-йўғи қиз тўйи бўлса, шундоқ ўтказиб, эртароқ қайтавермайсизми?

— Иложи йўқ-да, устоз!

— Нега?

Шунда Эшон бобо  яна гўллик қиёфасига киради. Қайғуга ботган нигоҳларини ерга қадаганча:

— Чоршанба куни опамни узатамиз. Тўй. Пайшанба куни уйда бўламан. Жума куни эса момом вафот этиб қолиши мумкин... — дейди. 

Бу гапни эшитиб, раҳбаримиз кулишниям, йиғлашниям билмай қолади. Ичида кулгиси қистайди, лекин кулолмайди: момоси кекса, оғир ётибди, деб эшитган.

Раҳбаримиз ноилож рози бўлади:

— Майли, тўйни яхши ўтказиб келинг! Момонгизга Худо шифо берсин, сўраб қўйинг...

Шу билан Эшон бобомиз доимгидай қишлоғига жўнайди. Ўзи ваъда берганидай, кейинги ҳафтада ишга чиқади. Уни кўрган раҳбар хонасига чақиртиради. Минг хавотир билан аввал тўй ҳақида гап очади:

— Тўй яхши ўтдими?

— Ҳа, зўр бўлди, — дейди Эшон бобо юзига серташвиш маъно бериб. Бундан раҳбарнинг қути ўчади.

Яна иккиланиб сўрайди:

— Момонгиз?...

— Эҳ... — дейди Эшон бобо янада чуқур қайғуга ботгандай, ерга тикилганча. Буни кўриб, раҳбар баттар саросимага тушади.

— Момонгиз?...— дейди яна.

— Ай, момомиз «подводить» қилди-да... — дейди Эшон бобо  ва шарақлаб кулади. — Ўлмади! Тўйни ўтказиб, селкиллаб, ойдай бўлиб юрибди.

Раҳбаримиз нима дейишни билмай, бирпас жим қотади. Сўнг креслога ўзини ташлаб, елкалари силкиниб-силкиниб кулади.

Шу-шу Эшон бобо  рухсат сўраса, нафақат раҳбаримиз, балки бўлим мудирлари ҳам тагини суриштирмай, жавоб берадиган бўлди. Эшон бобонинг баҳоналари чек-чегарасисиз эди-да.

Дарҳақиқат, Эшон бобога ҳеч ким тенг келолмасди. Ҳозир расм томоша қилиб ўтириб ҳам буни яна бир бор англадим. У мана шу расмда ҳам буни исботлаган: тилини чиқариб, қошига теккизиб суратга тушган...

Меҳр МАЛИК