Ҳақиқий адабиётнинг вазифаси инсон қалбини пок асрашдир.

Ҳар бир инсон адабиётга ошно бўлса, унинг қалбида заррача ёмон иллатлар бўй кўрсатмайди. Эзгулик сабаб бу кўҳна дунё тараққиёт сари юз тутади. Адабий шаклланувнинг давомийлиги эса миллат обрўсини осмон қадар юксалтиради. Кишилик жамиятида оломонлашувнинг олдини олади.

Ҳақиқий адабиётнинг вазифаси ҳам шу: инсон қалбини пок асрашдир. Худди шундай олий мақсадлар йўлида ҳаётини тиккан инсониятнинг йирик шахслари бўлганини ёдга олиб, уларни хотирлаб туриш бурчимиздир.

Йигирманчи асрнинг машҳур ёзувчиси, буюк адиб ва жамоат арбоби Чингиз Айтматов нафақат қирғиз эли, айни пайтда, бутун туркий мамлакатлар, жумладан, ўзбек халқи учун ҳам азиз ва қадрли сиймо эди. Адиб минтақамиз тинчлиги ва осойишталиги, унинг келажаги ва равнақи, халқларимиз ўртасида дўстлик ва ҳамжиҳатликни мустаҳкамлаш, уларни турли зиддият ва қарама-қаршиликлардан асраш йўлида фидокорона фаолият олиб борди.

Ижодкор адолат ва ҳақиқат куйчиси сифатида халқимизнинг шаъни ва обрў-эътиборини катта минбарлардан туриб мардона ҳимоя қилганлиги билан ҳам юракларимиздан жой олган. Унинг адабиёт ва миллат олдидаги хизматлари муносиб баҳоланиб, мустақиллик йилларида «Дўстлик» ва «Буюк хизматлари учун» орденлари билан тақдирланди.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг жорий йил 2 апрелдаги «Буюк адиб ва жамоат арбоби Чингиз Айтматов таваллудининг 90 йиллигини кенг нишонлаш тўғрисида»ги қарори ёзувчининг шахси, унинг ижодий мероси билан бир қаторда, қардош қирғиз халқига ҳам бўлган чуқур ҳурмат намунаси дейиш мумкин.

Ушбу қарордан келиб чиқиб, кўп йиллардан бери машҳур ёзувчи ижоди, ижтимоий-сиёсий фаолиятини ўрганиб келаётган таниқли публицист-адиб Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети доценти Аҳмаджон Мелибоев адиб таваллудининг 90 йиллиги арафасида ўзининг «Чингиз Айтматов: Давр, Инсон, Ҳақиқат» ва «Чингиз Айтматов ва Ўзбекистон» номли китобларини нашр эттирди.

«Чингиз Айтматов: Давр, Инсон, Ҳақиқат» китобида ёзувчи қаламига мансуб ҳикоя, роман ва қиссалар, чуқур мушоҳадали бадиий, ижтимоий-публицистик мақолалар, нуфузли анжуманлардаги мағзи тўқ, маънавий юки салмоқли маърузалари Аҳмаджон Мелибоевнинг узоқ йиллик изланишлари асосида жуда чуқур таҳлил қилинган.

Чингиз Айтматовнинг 55 йил бурунги қирғиз ёзувчиларининг республика қурултойида сўзлаган нутқида куюнчаклик билан ёшларга қарата, янгиланишларга талпиниб яшаш зарурлигини уқтириб, жумладан, шундай дейди: «Сиз ёшлар, шуни билингларки, жамият ва адабиёт сизларнинг олдингизга қўяётган бугунги вазифалар, адабиётимизнинг катта авлоди олдида бир вақтлар турган вазифалардан фарқ қилади. Биз бугун тарихнинг шу чоққа қадар юрилмаган йўлларидан ҳам юрмоқдамиз. Жамият, ижтимоий ҳаёт, адабиёт ўсиб, ривожланиб бормоқда. Шундай экан, сизларга катта устозларингиз босиб ўтган ижод йўлидан кўра мураккаброқ йўлларни босиб ўтишга тўғри келади...»

Бугунги ёш ижодкорлар олдида ҳам худди шундай савол кўндаланг турибди. А.Мелибоевнинг «Чингиз Айтматов: Давр, Инсон, Ҳақиқат» китоби буюк адибнинг ижодий олами томон саёҳатга чорлайди.

«Чингиз Айтматов ва Ўзбекистон» номли хотира китоби ўқувчида улуғ ижодкорнинг бутун ҳаётига турли нуқталардан берилган баҳо, ғоятда қадрли самимий, жиндак таҳлилий қарашларни ўз ичига қамраган чизгиномалардан иборатдир.

Озод Шарафиддиновнинг «Инсониятнинг буюк вакили», Одил Ёқубовнинг «Адиб ва чин инсон», Абдулла Ориповнинг «Маънавий дарддошлик» ва Акмал Саидовнинг «Чингиз Айтматов — дипломат» каби яна кўплаб ижодкорларимизнинг ёдномалари тўпламдан ўрин олган.

Бу икки китоб ўзбек китобхонларига Чингиз Айтматовдек буюк адибнинг ижоди барҳаёт эканини англатиб туради.

Ғайрат ШИРИНОВ

(ЎзА)