Нимадандир аламзада бўлиб, гап ёқмайдиган бўлиб қолган ўсмир қиз онасининг танбеҳларига ҳам зарда қилиб кўчага чиқиб кетди. Фарзандининг кундан-кунга бундай қўрслашиб бораётганидан сиқилаётган она эса ўйлаб-ўйлаб, калаванинг учини топгандай бўлди...

Балоғат даврининг турли қарама-қаршиликларини бошдан кечираётган вақтда болаларда кучли таъсирланиш ҳисси устунлик қилади. Шунинг учун улар билан муомала қилишда эҳтиёткорлик талаб этилади. Айниқса, ота-она ўзини қийнаётган ташвишини фарзандига айтиши ўсмир ҳаётида ечим топиш мушкул бўлган муаммоларни юзага келтириши ҳеч гап эмас. 

Психологларнинг таъкидлашича, ўсмир яқинларини қийнаётган муаммолардан хабар топгач, ўз қараш ва ўлчовларидан келиб чиқиб ечим топишга ҳаракат қилади. Бу эса, баъзан биз ўйлагандан кўра жиддийроқ оқибатларни намоён этиши мумкин. Аслида ота-она фарзандига оилавий муаммоларни айтиши керакми ёки йўқ? Агар айтиш керак бўлса, бу масалага қандай ёндашиш зарур?

— Ўсмирда ҳаётий тажрибани ошириш, муаммоли вазиятларга ечим топиш кўникмасини шакллантириш жуда муҳим, — дейди Мирзо Улуғбек технология касб-ҳунар коллежи психологи Мавжуда ШОВАҲОБОВА. — Лекин бу ота-она ўзини қийнаётган ҳамма муаммони ҳам фарзанди билан ўртоқлашиши керак, дегани эмас. Боланинг ҳиссиётларга берилмай, тўғри фикр юритиши учун вазиятни учинчи шахс номидан баён қилишингиз мумкин. Агар фарзанд ота-онанинг моддий жиҳатдан қийналаётгани ёки ўзаро низоларидан хабар топса, ўғил болаларда масъулиятсизлик, қиз болаларда айбдорга нисбатан нафрат ва ҳурматсизлик пайдо бўлади.

Бир ўқувчимиз дарсларга кам қатнайдиган бўлиб қолди. Вазиятни ўрганиб, отаси ўн ойдан буён ишламай уйда ўтиргани, оиланинг моддий камчиликларини онаси тўлдираётганини билдик. Эр-хотин ўртасида шу масала юзасидан тортишувлар бўлган. Муаммодан хабардор бўлган қиз эса бунга ечим топиш мақсадида пул топиш ташвишига тушиб қолган. Шу йўл билан оиладаги низоларга чек қўймоқчи бўлгану бошқа муаммоларни юзага келтираётганини кўрмаган. 

— Балоғат ёшдаги болага ота-она ўзини қийнаётган муаммоларни ҳеч қандай тушунтиришларсиз айтиши уни кучли таъсирлантириши, ҳатто, салбий натижаларни ҳам намоён этиши мумкин, — дейди Самарқанд шаҳар «Чашма» МФЙ маслаҳатчиси Гулчеҳра ҲАСАНОВА. — Масалан, ўсмир ота-онасидан ўзи учун зарур нарса олиб беришини сўраса-ю, бу оиланинг моддий ҳолатига тўғри келмаса, ота-она кескин рад этиш йўлини танламай, ётиғи билан тушунтириши керак. Оиланинг бир ойлик даромади ва харажатларини ҳам санаб ўтиши мумкин. Бола хоҳишларининг кескин рад этилиши, оиланинг моддий қийинчиликлари уни руҳан тушкунликка тушириши ёки катталарга ҳурматсизлик туйғусини шакллантириши мумкин.

Ўсмирлик — катта ҳаёт остонаси. Шундай вақтда фарзандимизни руҳан қўллаб-қувватлаш, келажакка ишонч руҳида камол топтириш зиммамиздаги жуда масъулиятли вазифалардан биридир. Ундаги ўтиш даври қийинчиликларини тўғри тушунган ҳолда, ўз муаммоларимиз билан унинг ишончи ва орзуларига шикаст етказиб қўйишдан эҳтиёт бўлишимиз зарур.

Шаҳноза РАҲИМХЎЖАЕВА