Сунъий интеллект (AI) технологиялари сўнгги йилларда ҳаётимизнинг ажралмас қисмига айланди. Бу технологиялар кўплаб муаммоларни ҳал қилишга ёрдам берса-да, уларнинг табиатга ва айниқса, сув ресурсларига зарарли таъсири борлиги ҳақида ўйлаб кўрганмисиз?
AI дастурларини ишлаб чиқиш, машиналарни ўргатиш ва улардан фойдаланиш учун катта миқдорда энергия сарфланади. Бу эса углерод «изи»ни оширади ва глобал экологик муаммоларга олиб келади.
AI деганда фақат ChatGPTни тушуниш нотўғри.
Сунъий интеллектга асосланган сайт ва мобиль платформалар ҳам кўп. Қай биридан фойдаланиш ўзингизга ҳавола. Бироқ ушбу дастурлар бизнинг кичик кўмакчиларимиз холос.
Зериккан вақтида сунъий интеллектга эрмакка савол бериш сувнинг беҳуда сарфланишига сабаб бўлади.
AI ишлаши учун зарур бўлган инфратузилма, маълумот марказлари миллионлаб серверларни совитиш учун кўп миқдорда сув ва энергия сарфлайди.
Тадқиқотларга кўра, битта йирик маълумот маркази бир йилда юз минглаб кубометр сувдан фойдаланади. Бу марказлар йилига қарийб 1 фоизга яқин глобал электр энергиясини сарфлайди. Ушбу кўрсаткич AI фойдаланувчилари ва маълумот марказлари сони кўпайиб боргани сайин тобора ошиб бораверади.
Сувнинг йилдан-йилга кўп ишлатилиши сув ресурслари чекланган ҳудудлар учун жиддий таҳдид туғдиради. Совутиш жараёнидан сўнг ифлосланган, қайноқ сув табиатга фильтрланмай, шундайлигича чиқариб юборилади. Бу экотизимга ҳам жиддий зарар еткизади.
Сунъий интеллект дастурларини ишлатиш учун зарур бўлган электрон қурилмалар катта миқдорда нодир металларни (литий, кобальт, никел) талаб қилади. Ушбу минераллар қазиб олиниши жараёнида:
– Ер юзаси бузилади, ўрмонлар кесилади;
– чучук сув манбалари ифлосланади;
– маҳаллий экотизимлар ва жамоалар зарар кўради.
Ҳозирги кунда AI дастурларига ёш категорияларига асосланган лимитлар белгиланмаган. Яъни, биз катталар юқоридаги маълумотларни билган ҳолда, атрофимиздагиларга ўрнак бўлишимиз, кичик ёшдагиларни бу борада назорат қилишимиз зарур. Бугун шунчаки берилаётган саволлар келажакда дунё бўйлаб сув танқислигига сабаб бўлиши мумкин.
Сунъий интеллект инсоният учун улкан имкониятларни яратмоқда, аммо унинг «экологик из»ини камайтириш долзарб масала бўлиб қолмоқда.
Сунъий интеллектдан фойда олиш билан бирга, унинг табиий ресурсларга зарарини камайтириш – келажак авлодлар учун соғлом муҳитни сақлаш йўлидаги муҳим қадамдир.
Мафтуна БАХТИЁРОВА
Қашқадарёда «Яшил макон» доирасида экилган кўчатлар кўкардими?
🕔08:56, 08.08.2025
✔81
Ўзбекистон Экологик партияси Қашқадарё вилоят кенгаши, партия депутатлик гуруҳи ҳамда вилоят Кенгаши ҳузуридаги «Аграр, сув хўжалиги ва экология масалалари бўйича» доимий комиссияси ҳамкорлигида вилоятда «Яшил макон» умуммиллий лойиҳаси доирасида 2025 йил баҳор мавсумида экилган мевали ва манзарали дарахт кўчатларининг ҳолати бўйича жамоатчилик эшитуви ўтказилди.
Батафсил
Марказий банк раисига парламент сўрови юборилди
🕔17:54, 23.07.2025
✔98
Олий Мажлис Қонунчилик палатасининг навбатдаги мажлисида «Банк тизимини ислоҳ қилиш ҳамда банкларни трансформация қилиш борасида амалга оширилаётган ишлар тўғрисида» парламент сўрови юбориш масаласи кўриб чиқилди.
Батафсил
Депутат сўровидан сўнг 21 йиллик муаммо ҳал этилмоқда
🕔16:10, 18.07.2025
✔91
Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги Ўзбекистон Экологик партияси фракцияси аъзолари ҳудудлардаги ўрганишлари давомида аҳолини қийнаб келаётган экологик муаммоларга ечим топишга ҳаракат қилишмоқда.
Батафсил