Шанба
04-Октябр 2025
Қорақалпоғистоннинг учта давлат туташган нуқтасини биласизми? Бу жой Устюрт платосидаги Қоплонқир дарасидир. У бир вақтнинг ўзида Туркманистон, Қозоғистон ва Ўзбекистон билан туташган. Қоплонқирнинг шимолий ҳудуди қисман Устюрт платосига киради.
У шимоли-ғарбдан жанубий-шарққа 200 километрдан зиёд масофага чўзилган. Эни жанубий-шарқдан шимолий-ғарбга кенгайиб 35 километргача боради. Энг баланд жойи 305 метр. Қорақум қисмининг Жанубий-Ғарбий ёнбағрида шўрхоклардан иборат Гўкленқуйи (Қорашўр) ботиғи жойлашган.
Қоплонқирнинг ботиқ юзасидан кўтарилган ёнбағри нишаб ва атрофидаги текисликлар билан туташган. Унинг Жанубий қисмида Амударёнинг қадимий ўзани жойлашган. Бу ўзандан сув оқмай қўйганига бир неча юз йиллар бўлган чамамда.
Асосан неоген даври гиллари, мергел, қатламли қумтошлар, гипс ва оҳактошлардан ташкил топган, жанубий ёнбағирларида палеоген даврларига мансуб тоғ жинслари очилиб қолган.
Иқлими кескин континентал, қиши совуқ, ёзи иссиқ, ёғин кам бу ҳудудда бирорта дарахт ёки буталарни учратмайсиз. Гарчи шундай бўлса-да, унда бир-биридан шифобахш ноёб доривор гиёҳларга дуч келасиз.
Бизнинг Қоплонқир дарасининг ўзига хос мўъжизалари бор, албатта. Бу ерда баландлардан қайнаб оқиб турадиган булоқлар ҳам учрайди. Аммо унинг суви анча шўр. Шунга қарамасдан ундан паррандалар, қурт-қумурсқа ва ёввойи ҳайвонлар ўз чанқоғини қондиришади. Уларнинг организми ана шу шўр сувни ичишга мослашиб кетган.
Қоплонқир дараси худди табиатнинг ҳайвонот боғига ўхшаб кетади. Баланд-баланд тепаликлардан сизга қараб турган сайғоқларни, аччиқ янтоқ, исириқ ва явшанларни ковшаётган ёввойи қулонларни ҳамда саҳро женшени дея эътироф қилинган цистанхе – ер сабзини кемираётган юмронқозиқ, тошбақа, типратикан, ёввойи қуёнларни учратиш мумкин.
Аҳоли яшаш масканларидан анча олис масофада – мамлакатимизнинг ғарбий сарҳадларида жойлашган Қоплонқир ана шундай эртаклар оламининг ўзгинаси. Унинг бошқа бирор бир ҳудудларникига ўхшамайдиган ўз фаунаси, феномени мавжуд. Табиатнинг бундай ноёб масканларини кўз қорачиғидай асраб-авайлаш, келажак учун муҳофаза қилиш ишларига ўз ҳиссамизни қўшаётганимиздан доимо қалбимизда ифтихор туйғусини ҳис қиламиз.
Азамат ШИХНАЗАРОВ,
«Жанубий Устюрт» Миллий табиат боғи 1-даражали инспектори
Мамлакатимиз раҳбарининг бевосита ташаббуси билан анъанавий тарзда ўтказиб келинаётган «Яшил макон» умуммиллий лойиҳаси Ўзбекистоннинг эртанги куни, халқимизнинг соғлом келажаги учун, энг муҳими, ҳаётимизга хавф солиб турган глобал экологик буҳронларга қарши туришда самарали қалқон бўла оладиган ҳаётбахш ҳаракатдир.
Батафсил
«Тошкент вилоятининг чекка ва тоғли ҳудудларида пластик чиқиндиларни ташиш ва уларни экологик хавфсиз бошқаришни таъминлаш» лойиҳаси доирасида Чорвоқ сув омбори томоша майдончасида чиқиндиларни йиғиш ва саралаш бўйича махсус станциялар тантанали равишда ишга туширилди.
Батафсил
Эрта тонгда уйғонган қуёш ўз нурларини Зарафшон дарёси узра сочар экан, Самарқанднинг «Ёшлар маркази»да янги ва муҳим ҳаракатга старт берилди.
Батафсил
Мамлакатимиз раҳбарининг бевосита ташаббуси билан анъанавий тарзда ўтказиб келинаётган «Яшил макон» умуммиллий лойиҳаси Ўзбекистоннинг эртанги куни, халқимизнинг соғлом келажаги учун, энг муҳими, ҳаётимизга хавф солиб турган глобал экологик буҳронларга қарши туришда самарали қалқон бўла оладиган ҳаётбахш ҳаракатдир.
«Тошкент вилоятининг чекка ва тоғли ҳудудларида пластик чиқиндиларни ташиш ва уларни экологик хавфсиз бошқаришни таъминлаш» лойиҳаси доирасида Чорвоқ сув омбори томоша майдончасида чиқиндиларни йиғиш ва саралаш бўйича махсус станциялар тантанали равишда ишга туширилди.
Эрта тонгда уйғонган қуёш ўз нурларини Зарафшон дарёси узра сочар экан, Самарқанднинг «Ёшлар маркази»да янги ва муҳим ҳаракатга старт берилди.
Юртимиздаги бетакрор фауна ва флорани сақлаб қолиш, уларни янада кўпайтириш ва оқилона фойдаланиш, тўғри муносабатда бўлиш экологик барқарорликни сақлашда катта аҳамиятга эга. Шу жиҳатдан ҳар бир фуқаро, хусусан, ёшларимиз онгида атроф-муҳит ва ундаги мавжудотларга оқилона муносабатни шакллантириш кечиктириб бўлмайдиган вазифаларимиздан.
Бугун бир дона бўлса ҳам дарахт экиб, кўкартириш – табиатни асрашга бўлган катта ҳисса. Оммавий тарзда кўчат экиш, дарахтзорларни кўпайтириш масаласига бежиз давлат сиёсати даражасида эътибор қаратилмаяпти.
