Сешанба
16-Декабр 2025
Жаҳонда тобора кескинлашиб бораётган экологик вазият инсоният олдига жиддий саволларни қўймоқда. Улар ҳақида ўринли мулоҳаза юритиш бугун ҳар биримизнинг зиммамизга турли масъулиятлар юклайди.
Экотуризм табиат кушандасига айланиб қолмаяптими?
Маҳаллаларда дайди итларнинг дори бериб, оммавий қирғин қилиниши, мушук болаларини тириклайин ёқиб юбориш, касалланган уй ҳайвонларини шунчаки кўчага ҳайдаб юбориш...
«Яшил макон» умуммиллий лойиҳасининг кенг ривож топишида экин майдонларининг катта қисмида залворли меҳнат қилиб келаётган миришкор боғбон фермер хўжаликларининг ўз ўрни ва ҳиссаси бор.
Ҳар бир ҳудуднинг ўзига яраша иқлими, табиий шароити мавжуд. Ана шунга мувофиқ ўсимлик ва ҳайвонот дунёси шаклланади. Бироқ иқлим шароитини баҳона қилиб, лоқайдликка берилиб бўлмаслигини ота-боболаримиз жуда қадим замонлардаёқ чуқур англаб етганлар.
«Яшил макон» умуммиллий лойиҳасининг баҳорги экиш мавсуми ҳам ўз ниҳоясига етмоқда. Кунда-кунора фалон жойга фалонта кўчат қадалди қабилидаги хабарларни кўравериб, дарахт экиш жадаллик билан олиб борилганига шубҳамиз қолмади.
«Минтақанинг экотизимига ғамхўрлик қилиш» – мазкур корхона ишлаб чиқариш дастурининг асосий тамойилларидан бири. Зотан табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш ва қулай экологик вазиятни сақлаш учун жамият олдидаги масъулиятидан оғишмай келаётган бу жамоанинг атроф-муҳит муҳофазасига қаратилган хайрли ишлари бисёр.
... Кеча Халқаро қишлоқ хўжалиги университети ташкил этган “Маърифат улашиб” лойиҳаси доирасида ўтказилган тадбирларда устоз Абдуқаюм Йўлдошев, ёш режиссёр Сардор Ҳамроев билан бирга иштирок этдик.
Куни кеча Тошкент шаҳридан Сурхондарё вилояти (Узун-Сариосиё туманлари)гача бўлган ҳудуддаги М-39 трассаси бўйлаб экилган дарахтлар ҳолатини кўздан кечирдим.
Ўтган йилнинг куз фаслида «Oila va TABIAT» газетасида эълон қилинган қизиқарли суҳбат-мақола диққат-эътиборимни тортган эди. Унда Хоразм вилояти Шовот туманида яшовчи таниқли боғбон Рўзимбой Отажонов ажабтовур гожи ҳақида жуда қизиқарли маълумотларни бериб ўтган.
Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги Экологик назорат инспекцияси томонидан Тошкент шаҳар Сергели тумани ҳудудидан оқиб ўтувчи Чирчиқ дарёси бўйида навбатдаги рейд тадбирлари олиб борилди.
Университетимиз кичик ҳалқа йўлида жойлашгани сабабли кўпинча «Новза» метро бекатидан чиқиб, университетгача пиёда бораман. Йўл бўйида чиқиндиларнинг тўпланиб қолганини кўриб, одамнинг таъби хира бўлади.
Устюрт! Мозийнинг миллион йиллик сир-синоатларини ўз бағрида яширган бепоён кенгликлар! Бу кўҳна маконнинг бир неча ўн йиллардан бери илм аҳлини ўйга толдириб келаётган жумбоқларидан бири унинг «найзасимон иншоотлари»дир.
«Бизнинг она заминдан бошқа борадиган жойимиз, ўзга бошпанамиз йўқ! Ер – бизнинг ягона уйимиз ва биз ундаги муаммолардан қочиб-қутилиб, бошқа ҳеч қаёққа етиб бора олмаймиз. Шундай экан, ҳар бир шахс, шу сайёрада яшовчи ҳар бир одам замин учун нимадир қилишга ҳаракат қилиши лозим...»
Қадимда римликлар ерга Теллус Матер – Она ер дея улуғ бир ифода билан мурожаат қилишган экан. Ҳамма даврда ҳам инсониятнинг ўзи макон тутган замин ҳақида қарашлари турлича бўлган, бироқ уларнинг барчаси замирида битта тушунча мустаҳкам ўрин эгаллаган: инсон ва ер бир-бирига узвий боғлиқ, ажралмас мавжудликдир.
Хориижий мамлакатларда кенг нишонланадиган, арчасиз ўтмайдиган «Рождество» 31 декабрь куни Янги йил байрамига уланиб кетади. Ҳар бир хонадон арча ясатади, чироқлар билан уйи атрофини безатади.
Латвиянинг Рига шаҳри марказида бутунлай қайта ишланадиган чиқиндилар – пластмасса, шиналар, электр чироқлардан ясалган ноодатий 9 метрлик арча ўрнатилди.
Жисми ва руҳи соғлом бўлган одамгина том маънода ўзини бахтли ҳис эта олади. Негаки, инсон учун энг катта бахт ва бойлик саломатлигидир.
Иқтисодиётни юксалтириш, аҳоли турмушини яхшилаш, озиқ-овқат хавфсизлигига эришиш фидокорона ва машаққатли касб эгалари – деҳқон, фермер, боғбон, чорвадор, сувчи, агроном ва механизаторлар меҳнати орқали барпо этилади. Уларнинг матонатли меҳнати туфайли эл дастурхони ҳамиша тўкис бўлади.
«Иссиқ жоннинг иситмаси бор» деганларидек бирор енгилроқ хасталик етса дарров дорихонага югурамиз ва сотувчининг маслаҳати билан ҳам укол-дорилар олиб келиб қўшни ҳамширани чақирамиз.
Қорақалпоғистон Республикасида жойлашган «Жанубий Устюрт» миллий табиат боғида ҳар йили куз ва баҳор мавсумида қушлар, ҳайвонлар ва ўсимликларнинг соноғи амалга оширилади.
CITES иштирокчи давлатларининг 20-конференцияси доирасида «Табиат лойиҳалари: биохилма-хилликни сақлаш учун ўрмонларнинг экологик таснифи» мавзусида параллель тадбир ўтказилди.
Ўз вазифамга кўра қўриқхона ҳудудини назорат қилиб айланиб юрарканман, икки томонини бутазорлар қоплаган тор сўқмоқлардан бирида икки ноёб қушнинг қанотларини кенг ёйиб рақсбоп ҳаракатлар қилаётганини кўриб қолдим. Панароққа ўтиб дурбинда эътибор билан кузатдим. Бу ер юзида тобора камайиб бораётган ноёб йўрға тувалоқ экан.
