Пайшанба
11-Сентябр 2025
Маълумки, сўнгги йилларда дунё ҳамжамиятини қурғоқчилик, сув танқислиги, тупроқ деградацияси ва чўлланиш каби муаммолар ташвишга солмоқда. Евроосиё Тараққиёт банки эълон қилган ҳисоботга кўра, Марказий Осиё яқин беш йил ичида 5-12 куб метрли сурункали сув тақчиллигига дуч келади.
Сўнгги вақтларда экалогик тоза муҳитни сақлаш глобал муаммога айланиб бормоқда.
Италиянинг «Bertone» компанияси чиқиндиларда ишлайдиган дунёдаги биринчи «GB110» номли автомобилни намойиш этди. Қайд этилишича, автомобиль пластик чиқиндилардан қайта ишланган синтетик ёқилғида юради.
Собир отанинг ажабтовур боғи ҳақида одамлардан эшитиб, гоҳ ижтимоий тармоқларда кўриб, ҳавас қилиб юрардим.
Ҳарорат аномал даражада исиб бораётган паллада қурт-қумурсқа, паррандаю даррандалар ҳам ўзини пана ва салқин жойларга уради.
Ердан оқилона фойдаланиш бугун ва келажак талаб қилаётган заруратдир. Ўзбекистон қишлоқ хўжалик фаолиятида яроқли ер майдонларининг камлиги табиат бойликлари ва ер-сув манбаларидан фойдаланишнинг янги ва самарадор йўналишларини излаб топишни талаб этмоқда.
Япония нафақат чиқиндини қайта ишлаш, балки унга тўғри ёндашув бўйича ҳам дунёда биринчи ўринда туради. Бу ерда чиқиндиларни шунчаки аралаштириб ташлаб бўлмайди. Ҳар бир чиқинди турига қараб алоҳида идишларга ташланиши шарт.
Эрта тонг... Қуёш эндигина уфқдан бош кўтариб оламни ёритаётган жабҳа ҳамма ўқишга, ишга отланади. Атрофнинг гўзаллиги, тонгнинг майин шабадаси киши кўнглига ҳузур бағишлайди. Қушларнинг чуғурлаши кайфиятимизга кайфият қўшади.
Яқин ўтмишда атроф-муҳит ҳолатига эътиборсиз муносабатда бўлиш, табиий ресурслардан меъёрдан ортиқ фойдаланиш ва экологик талабларни менсимаслик оқибатида ер ва сув ресурсларининг таназзули, ўсимлик ва ҳайвонот дунёси генофондининг ёмонлашуви, биологик хилма-хилликнинг қисқариши каби қатор глобал ва минтақавий экологик муаммолар юзага келди.
Маиший чиқиндилар аллақачон бугунги кунннинг энг долзарб ва жиддий экологик муаммоларидан бирига айланган.
Сайёрамизда антиқа табиати, ўсимликларию, ҳайвонот олами билан ном қозонган ўрмонлар кўп.
Чиқиндилар нафақат атроф-муҳит, балки аҳоли саломатлиги учун ҳам хавфли, боз устига улар ҳудудларнинг санитария ва экологик ҳолати, мамлакат имиджига салбий таъсир кўрсатади. Атроф-муҳит ва фуқаролар соғлиғи муҳофазаси нуқтаи назаридан чиқиндиларни бошқариш соҳаси мамлакатнинг ижтимоий-иқтисодий ҳаётида катта аҳамият касб этишидан далолат беради.
Дарахт экиш эзгу фазилат, яхшилик белгиси. Бироқ дарахт экиш билангина иш битмайди. Уни парваришлаб, сувини, ўғитини ўз вақтида бериб, эътибор қаратилсагина экилган кўчат улкан дарахтга айланади.
Дунёда глобал ривожланиш ва иқлим ўзгаришлари шаротида атроф-муҳитни асраш, экологик барқарорликка эришиш энг долзарб масалага айланган. Мамлакатимизда ҳам экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш тараққиёт стратегиясининг муҳим йўналиши ҳисобланади.
Жаҳонда тобора кескинлашиб бораётган экологик вазият инсоният олдига жиддий саволларни қўймоқда. Улар ҳақида ўринли мулоҳаза юритиш бугун ҳар биримизнинг зиммамизга турли масъулиятлар юклайди.
Хориижий мамлакатларда кенг нишонланадиган, арчасиз ўтмайдиган «Рождество» 31 декабрь куни Янги йил байрамига уланиб кетади. Ҳар бир хонадон арча ясатади, чироқлар билан уйи атрофини безатади.
Латвиянинг Рига шаҳри марказида бутунлай қайта ишланадиган чиқиндилар – пластмасса, шиналар, электр чироқлардан ясалган ноодатий 9 метрлик арча ўрнатилди.
Жисми ва руҳи соғлом бўлган одамгина том маънода ўзини бахтли ҳис эта олади. Негаки, инсон учун энг катта бахт ва бойлик саломатлигидир.
Тиббиёт муассасаларидан чиқадиган чиқиндилар табиат учун ҳам, инсонлар учун ҳам хавфли бўлган чиқиндилар сирасига киради. Йиллар давомида атроф-муҳит учун жиддий хавф туғдирадиган тиббий чиқиндиларни йўқ қилиш масаласи, айниқса, пандемиядан кейинги даврда, дунё миқёсида долзарб муаммога айланди.
Кўчалар, хиёбонлар, дарахтзорлар орасида ётган пластик идишлар, қоғоз парчалари ёки бошқа чиқиндилар нафақат кўнгилни хира қилади, балки атроф-муҳитга ҳам жиддий зарар етказади.
Бугун, йўқолиб кетиш хавфи остида турган ёввойи фауна ва флора турларининг халқаро савдоси тўғрисидаги конвенция (CITES CoP20) иштирокчилари конференциясининг 20-йиғилиши очилишига 100 кун қолганида Ўзбекистон «CITES 50 йиллиги Самарқандда: табиат ва инсонлар ўртасидаги кўприк» номли тадбирнинг расмий шиорини эълон қилди.
Тоза ва озода масканларга байрамлар ярашади.
Инсон яшамоғи учун энг зарур бўлган неъматларнинг аввалида ҳаво ва сув туради. Ҳавони нималигини биламиз, ундан нафас оламиз, бироқ кўра олмаймиз. Лекин тирик одам борки, уйқудан кўз очгандан, токи ухлаб қолгунига (баъзан уйқу орасида ҳам) унга муҳтожлик сезади. Бу – сув.
