Пайшанба
11-Сентябр 2025
Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги республика ишчи гуруҳи томонидан Бухоро вилоятини «Тозалик ва яшиллик макони»га айлантириш бўйича тарғибот ҳаракатлари доирасида ўрганишлар олиб борилди.
Ёшлигимда ҳовлимизда кичик боғ бор эди. Ҳар бир экилган дарахтга биз, фарзандлар исми қўйилганди. Мактабдан келиб, ўз дарахтимизни ўзимиз парвариш қилардик, кимнинг дарахти тезроқ ўсишига мусобақалашардик.
Замонавий даврда инсоният олдида турган энг долзарб муаммолардан бири бу – экологик хавф-хатарларнинг чуқурлашуви ва атроф-муҳитга нисбатан бепарволикдир.
Хоразмдаги мактабларда ўзига хос эко ташаббус фойда ҳам, тарбия ҳам бермоқда
«Тарбия биз учун ё ҳаёт – ё мамот, ё нажот – ё ҳалокат, ё саодат – ё фалокат масаласидир».
Табиат – энг буюк ва энг қизиқарли мўъжиза. Бу мўъжизанинг ажойиб кўринишларини ўзида мужассам этган маскан ҳақида эшитганмисиз? Пойтахтимизда ана шундай ажойиб жой бор. Бу – геология музейи.
Олимларнинг ҳисоб-китобларига кўра, ер юзида мавжуд бўлган сув захирасининг атиги уч фоизигина ичишга яроқли экан. Тасаввур қилинг, қолган тўқсон етти фоиз сувни истеъмол қилиб бўлмайди.
«Жанубий Устюрт» миллий табиат боғи турфа хил манзараларга бойлиги билан ажралиб туради. Бу ерда паст ёки баланд текисликларни ҳам, баланд қирларни ҳам, кўллар ва ҳайратланарли чинкларни ҳам кўриш мумкин. Устюрт плотаси билан текисликни ажратиб турадиган жойда ана шу чинклар худди афсонавий деворлар каби узоқ масофаларга чўзилиб кетади.
Экологик муаммо учун шароит яратаётган омил нега эътибордан четда қолмоқда?
Ҳар йили 1 апрель – Халқаро қушлар куни сифатида нишонланади. Шу куни қушларнинг экотизим учун қанчалик муҳим жонзотлар эканини кенг тушунтириш ҳамда уларни асраб-авайлашга йўналтирилган тарғибот ишлари олиб борилади.
«Японияда озода ҳаёт тарзига тез кўникасан» – ижтимоий тармоқда бу фикрни ўқиб, хаёлимда болалик, ўсмирлик йилларим билан боғлиқ хотиралар жонланди: эрта баҳордан то кеч кузгача тонг ғира-ширасида Марғилоннинг деярли барча маҳаллаларидаги дарвозалар очилиб, кўчаларга сув сепилиб, деворларнинг тагигача қиртишлаб супуриларди.
Ўзбекистонда йилига 14 млн тонна чиқиндилар ҳосил бўлади, лекин уларнинг атиги 4-5 фоизи қайта ишланади. Чиқинди полигонларидан 7 миллион тоннадан зиёд иссиқхона газлари атмосферага чиқади, 43 минг тонна заҳарли филтратлар ер остига сингади. Чиқиндиларни қайта ишлаш орқали эса унинг ҳам табиатга таъсирини камайтириш, ҳам фойда олиш мумкин.
Австрия музликлари мисли кўрилмаган даражада тез эримоқда: экспертларнинг прогнозларига кўра, 40-50 йилдан кейин улардан асар ҳам қолмайди. Музликлар сувнинг табиий резервуари вазифасини бажаргани, иқлимни совитиши ҳамда кўплаб ҳайвон ва ўсимликлар учун яшаш муҳитини ҳосил қилгани боис экотизимда муҳим роль ўйнайди.
Атроф-муҳитга катта зарар етказаётган ушбу ҳолат юзасидан мутасаддилардан ва депутатлардан изоҳ кутамиз
«Амударё дельтасида сўнгги йўлбарс 1949 йили Тахтакўпир туманида отиб ўлдирилди...»
Хориижий мамлакатларда кенг нишонланадиган, арчасиз ўтмайдиган «Рождество» 31 декабрь куни Янги йил байрамига уланиб кетади. Ҳар бир хонадон арча ясатади, чироқлар билан уйи атрофини безатади.
Латвиянинг Рига шаҳри марказида бутунлай қайта ишланадиган чиқиндилар – пластмасса, шиналар, электр чироқлардан ясалган ноодатий 9 метрлик арча ўрнатилди.
Жисми ва руҳи соғлом бўлган одамгина том маънода ўзини бахтли ҳис эта олади. Негаки, инсон учун энг катта бахт ва бойлик саломатлигидир.
Тиббиёт муассасаларидан чиқадиган чиқиндилар табиат учун ҳам, инсонлар учун ҳам хавфли бўлган чиқиндилар сирасига киради. Йиллар давомида атроф-муҳит учун жиддий хавф туғдирадиган тиббий чиқиндиларни йўқ қилиш масаласи, айниқса, пандемиядан кейинги даврда, дунё миқёсида долзарб муаммога айланди.
Кўчалар, хиёбонлар, дарахтзорлар орасида ётган пластик идишлар, қоғоз парчалари ёки бошқа чиқиндилар нафақат кўнгилни хира қилади, балки атроф-муҳитга ҳам жиддий зарар етказади.
Бугун, йўқолиб кетиш хавфи остида турган ёввойи фауна ва флора турларининг халқаро савдоси тўғрисидаги конвенция (CITES CoP20) иштирокчилари конференциясининг 20-йиғилиши очилишига 100 кун қолганида Ўзбекистон «CITES 50 йиллиги Самарқандда: табиат ва инсонлар ўртасидаги кўприк» номли тадбирнинг расмий шиорини эълон қилди.
Тоза ва озода масканларга байрамлар ярашади.
Инсон яшамоғи учун энг зарур бўлган неъматларнинг аввалида ҳаво ва сув туради. Ҳавони нималигини биламиз, ундан нафас оламиз, бироқ кўра олмаймиз. Лекин тирик одам борки, уйқудан кўз очгандан, токи ухлаб қолгунига (баъзан уйқу орасида ҳам) унга муҳтожлик сезади. Бу – сув.
