Пайшанба
11-Сентябр 2025
Акмалжоннинг дадаси дам олиш куни қишлоқда яшайдиган ўртоғиникига бормоқчи бўлди. Йўл олис бўлгани учун ҳамроҳ бўлади, дея ўғлини ўзи билан бирга олди. Беш ёшли Акмалжон узоқ йўлга, бунинг устига қишлоққа илк марта бораётгани учунми, машина ойнасидан кенг далаларга ҳавас билан қараб кетарди.
Ер юзида аҳоли сони кўпайиши қатор демографик муаммоларни келтириб чиқарди, хусусан, глобал исишга олиб келди. Бугун дунё бўйлаб ҳаво ҳарорати 1,5 даража кўтарилгани кузатилмоқда.
Жорий йил 1 сентябрдан 2028 йил 1 январга қадар Ўзбекистон Республикаси ҳудудида ов қилишга мораторий (чеклов) жорий қилиш таклиф этилмоқда. Бу таклиф «Ўзбекистон-2030» стратегиясини «Атроф-муҳитни асраш ва яшил иқтисодиёт йилида амалга оширишга оид давлат дастури тўғрисидаги Президент Фармони лойиҳасида қайд этилган.
Ота-боболаримизнинг айтишларича, бир пайтлар ҳамма бир ариқдан сув ичишган, ҳеч ким зилол сувга чиқиндиларни ва ифлос нарсаларни ташламаган. Шу сувни ичиб, шу сувдан бирдек фойдаланиб улардан ҳеч бири бирор касалликни орттирмаган ҳам.
Қорақалпоғистон Республикасида жойлашган «Судочье-Акпетки» давлат буюртма қўриқхонаси она табиатнинг олтин бешигига ўхшайди гўё.
Чиқиндиларни қайта ишлаш нафақат экологик, балки иқтисодий ва ижтимоий манфаатларга эга. Бу жараён барқарор ривожланишни таъминлашга хизмат қилади ва келажак авлод учун тоза ва соғлом муҳит яратишга ёрдам беради.
Бугунги кунда Ўзбекистон барқарор ривожланиш мақсадларини амалга оширишда яшил иқтисодиёт тамойилларига асосланиб, атроф-муҳитни асрашга алоҳида эътибор қаратмоқда.
Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги Ўзбекистон Экологик партияси фракцияси раҳбари Абдушукур Ҳамзаев бошчилигидаги ишчи гуруҳ томонидан Сурхондарё вилоятининг шимолий туманларида давлатимиз раҳбарининг фармонлари, қонунлар ижроси ҳамда экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш борасида олиб борилаётган ишлар ўрганилди.
Сув – бебаҳо неъмат, экология ва биотизим сув билан тирик. Қадим замонлардан сув тирикчилик манбаи ҳисоблангани боис асраб-авайланган. Сувга бўлган муносабат ҳозир ҳам шундай, аммо эҳтиёж аввалгидан кўпроқ.
Кимдир фақат ўз манфаатини кўзлаб она табиатга зарар етказиши тузатиб бўлмас оқибатларга олиб келиши эҳтимолдан холи эмас. Бундай тажовузкор муносабатлар, афсуски, кундалик ҳаётимизда учраб турибди.
Бутун дунёда энергея ресурсларига бўлган талаб ва эҳтиёж йилдан-йилга ошмоқда. Бу эҳтиёжни шу вақтгача беминнат фойдаланганимиз – табиий ресурслар, қазилма бойликлар энди тўла қоплай олмайди.
Табиатдаги энг гўзал ҳодисалардан бири бу – булдуриқ. Ушбу ноёб ҳодиса қишда қалин туман билан бирга келади. Дарахтларга ёпишган намлик ҳарорат пасайиши билан музлаб қолади ва булдуруқ ҳосил бўлади. Булдуруқнинг маънодоши – қиров.
Бугунги кун ҳар бир раҳбардан, халқ ишонч билдирган, сайланган ҳар бир депутатдан уйғоқликни талаб этади. Чунки мамлакатимизда амалга оширилаётган бугунги ислоҳотлар шиддатига ҳамоҳанг қадам ташлай олмайдиганлар халқнинг эътиборидан ҳам, ишончидан ҳам жуда тез тушиб қолиши турган гап.
Аҳолининг экологик хавфсизлигига доир талаблар мамлакатимиз янгиланган Конституциясида аниқ-тиниқ белгиланган. Бош қомусимиз мамлакатда атроф табиий муҳитни муҳофаза қилиш ва табиий ресурслардан фойдаланиш бўйича энг муҳим ва асосий ҳуқуқий манба ҳисобланади.
Мана, совуқ кунлар ҳам эшик қоқмай кириб келди. Шундай изғиринли кунларда она табиатда биз билан ҳамнафас бўлиб яшаб келаётган кўп жонзотлар ҳимояга муҳтож бўлиб қолади.
Хориижий мамлакатларда кенг нишонланадиган, арчасиз ўтмайдиган «Рождество» 31 декабрь куни Янги йил байрамига уланиб кетади. Ҳар бир хонадон арча ясатади, чироқлар билан уйи атрофини безатади.
Латвиянинг Рига шаҳри марказида бутунлай қайта ишланадиган чиқиндилар – пластмасса, шиналар, электр чироқлардан ясалган ноодатий 9 метрлик арча ўрнатилди.
Жисми ва руҳи соғлом бўлган одамгина том маънода ўзини бахтли ҳис эта олади. Негаки, инсон учун энг катта бахт ва бойлик саломатлигидир.
Тиббиёт муассасаларидан чиқадиган чиқиндилар табиат учун ҳам, инсонлар учун ҳам хавфли бўлган чиқиндилар сирасига киради. Йиллар давомида атроф-муҳит учун жиддий хавф туғдирадиган тиббий чиқиндиларни йўқ қилиш масаласи, айниқса, пандемиядан кейинги даврда, дунё миқёсида долзарб муаммога айланди.
Кўчалар, хиёбонлар, дарахтзорлар орасида ётган пластик идишлар, қоғоз парчалари ёки бошқа чиқиндилар нафақат кўнгилни хира қилади, балки атроф-муҳитга ҳам жиддий зарар етказади.
Бугун, йўқолиб кетиш хавфи остида турган ёввойи фауна ва флора турларининг халқаро савдоси тўғрисидаги конвенция (CITES CoP20) иштирокчилари конференциясининг 20-йиғилиши очилишига 100 кун қолганида Ўзбекистон «CITES 50 йиллиги Самарқандда: табиат ва инсонлар ўртасидаги кўприк» номли тадбирнинг расмий шиорини эълон қилди.
Тоза ва озода масканларга байрамлар ярашади.
Инсон яшамоғи учун энг зарур бўлган неъматларнинг аввалида ҳаво ва сув туради. Ҳавони нималигини биламиз, ундан нафас оламиз, бироқ кўра олмаймиз. Лекин тирик одам борки, уйқудан кўз очгандан, токи ухлаб қолгунига (баъзан уйқу орасида ҳам) унга муҳтожлик сезади. Бу – сув.
