Пайшанба
11-Сентябр 2025
Қайноталарни оилада келинларнинг ҳимоячиси, ёш оиланинг посбони, дейиш мумкин. Сабаби, никоҳ тўйининг қиз танлаш, сеп-сидирға томонлари аёл зиммасига тушса, тўйнинг асосий харажатлари, уни уюштириш, келин-куёвни уй ва жиҳозлар, рўзғор буюмлари билан таъминлаш оила боши ҳисобланган эркакнинг чекига тушади.
Хизмат сафари билан хорижда бўлиб қайтган бир танишимнинг оила масаласига ёндашув ҳақида мулоҳазаларидан даҳшатга тушдим. Биргаликдаги турмуш, рўзғор ва унинг бошқарувига оид айрим умумбашарий анъаналарни баъзан аҳамиятсиз қолдираётгани қанчалик қимматга тушаётганини, афсуски, дунёда ҳамма ҳам англаб етаётгани йўқ.
Яқинда дугонамнинг тўйи бўлади. Тўй ташвишлари билан елиб-югуриб юрибди. Шунингдек, келинликка тайёрлаш курсларида ҳам ўқияпти. Мен ҳам қизиқиб, бир дарсга қатнашиб кўрдим...
Ёмғир томчиламоқда. Осмонда қора булут — ҳадемай шаррос қуйса керак. Соябоним йўқ эди. Тезда етиб оламан деган мақсадда уйга шошилдим.
Ҳаётда гоҳо шундай ғаройиб воқеалар учрайдики, уларнинг ҳақиқатан ҳам бўлиб ўтганига ақл бовар қилмайди. Яқин бир дўстим қандай уйланганини ҳикоя қилганда мутлақо ишонмаганман: «Йўғ-э, шунақаси ҳам бўларканми?» дея ҳайратланганман.
«Қўшни-ю қўшни, чиқинг, телевизор кўрамиз...»
Машҳур фильмдаги бу чақириқ болалик хотираларимизни ёдга солади. Аёллар қўйнида бир тугун пахта, урчуқ ва эрмак учун ул-бул егулик, туршак ва қанд-қурс.
Ҳаммамиз ҳам болаликдан катталарни ҳурмат қилиш, уларнинг гапига қулоқ солиш кераклигини эшитиб, тарбия топганмиз. Эҳтимол, бу миллатимизга хос алоҳида жиҳатлардандир. Мурғак қалбларимизга ўрнашган ана шу қоида доимо қулоғимиз остида жаранглаб туриши ҳам рост.
Болалигимда бўш қолдик дегунча отам бизни ёнига чақириб, баҳру байт ёки давлат номларини айтиш бўйича мусобақага чорларди. Олти фарзанд икки гуруҳга бўлинардик-да, ўйинни бошлардик.
Ўқийман деб шаҳарда юриб, уй ишларидан қўлим чиқиб кетибди. Нима қилсам ҳам ўхшамаяпти, қайтага мендан кичик синглим жуда чаққон, нима иш буюрсангиз йўқ демай, бирпасда уддалайди. Дангасалик қилибми ёки синглимга ишонганим учунми, қозон-товоққа аралашмай қўйдим. Буни сезган ойим нуқул овқат қилса ё нон ёпса, хуллас, пишир-куйдирда дарров мени ёнига олади. Ўргансин, билсин, дейди-да.
Ойим яна ўша эски кўйлагининг у ёқ-бу ёғини тўғрилаяпти. Демак, қаердадир тўй ёки тадбир бор. Бу кўйлакнинг олинганига ҳам тўрт йилча бўлди...
— Ойи, дугонам Нафисанинг ойиси ука олиб келди. Бувиси уни бешикка белади. Бу жуда қизиқ бўларкан... Чақалоқни биринчи марта бешикка ёши катта онахонлар беларкан, буни бувиси қилди. Онахон бешикнинг бош тарафига «юзи ёруғ бўлсин», деб ойна қўйди.
«Мадина яқинда унаштирилди. Маҳалладошлар: «Куёв бўлмиш уни бир кўришда ёқтириб қолиб, совчисини жўнатибди, роса мард йигит экан», дея Мадинага ҳавас қилишди. Ота-онаси қизининг ўрни чиққанидан мамнун эди.
— Нима, эсингни едингми? Бу гаплардан эрингнинг хабари борми? — деди дугонасининг айтган режасидан қўрқиб кетган аёл.
Шаҳарга кетаётган «Damas»да йўловчилар турли мавзуларда гурунглашиб борардик. Ёши ўттизлар атрофидаги аёлнинг тўй ҳақидаги гапидан кейин суҳбат беихтиёр бугунги тўйлар, қудалар ўртасидаги олди-берди ва водий томонларда «авж» олаётган мазарга уланиб кетди.
Ота-оналаримиз бизнинг ердаги қуёшларимиз десак муболаға бўлмас. Бироқ барчамиз ҳам уларнинг қадрига ета оляпмизми? Афсуски, уларнинг ёнимизда экани жуда катта бахтлигини баъзилар англамаётгандек, назаримда. Ҳаётда шундай одамлар борлигидан хафа бўлиб кетасан киши.
Хориижий мамлакатларда кенг нишонланадиган, арчасиз ўтмайдиган «Рождество» 31 декабрь куни Янги йил байрамига уланиб кетади. Ҳар бир хонадон арча ясатади, чироқлар билан уйи атрофини безатади.
Латвиянинг Рига шаҳри марказида бутунлай қайта ишланадиган чиқиндилар – пластмасса, шиналар, электр чироқлардан ясалган ноодатий 9 метрлик арча ўрнатилди.
Жисми ва руҳи соғлом бўлган одамгина том маънода ўзини бахтли ҳис эта олади. Негаки, инсон учун энг катта бахт ва бойлик саломатлигидир.
Бугун Ўзбекистонда ижтимоий ҳаётда юз бераётган ўзгаришлар, глобаллашув, рақамлашув, урф-одат ва анъаналарнинг трансформацияси ҳамда ёшлар онгида шаклланаётган янги қадриятлар фонида оила институтининг мустаҳкамлиги масаласи янада долзарб аҳамият касб этмоқда.
Унинг мезони эрталабки бадантарбия, кун бўйи саломат юриш, кам овқатланишга одатланиш, оила билан саёҳатга чиқиш, китоб мутолаа қилиш, кутубхонага бориш, дорихона-ю шифохонага мурожаат қилмаслик, тўй-маъракаларни камхарж ўтказиш кабилар билан ўлчанса ажабмас.
Зўравонликка учраганлар ҳуқуқини ҳимоя қилиш бўйича ташкил этилган ишонч телефонига қилинган мурожаатлар сони ноябрь ойида октябрга нисбатан икки баробар ошгани қайд этилди.
Косон туманидаги «Арабхона», «Юқори Арабхона» маҳаллалари аҳолиси ўртасида эрта турмуш, яқин қариндошлар ўртасидаги никоҳнинг олдини олиш мақсадида йиғилиш ўтказилди.
Оила жамиятнинг асосий бўғини сифатида қадрланади. Оила қанчалик мустаҳкам бўлса, жамият шу қадар фаровон ва барқарор ривожланади. Бу борада халқ депутатлари Кўкдала туман Кенгашига Ўзбекистон Экологик партиясидан сайланган депутат, тумандаги «Олтин бошоқ» маҳалласи хотин-қизлар фаоли Дилноза Эшмаматованинг олиб бораётган ишлари таҳсинга лойиқ.
